Nowy protokół postępowania w zapaleniu sutka

Ludzkie ciało jest miejscem bytowania i żywicielem wielu bilionów bakterii. Mikroorganizmy zamieszkująe nasze ciało noszą nazwe mikrobiomu.W skład mikrobiomu wchodzą m.in. bakterie, wirusy, grzyby. Dawniej uważano, że mleko kobiece w gruczole sutkowym jest sterylne. Dlatego gdy stwierdzano w ludzkim mleku bakterie, uznawano je za zakażenie lub zanieczyszczenie. Dlatego, by zachować sterylność mleka kobeicego, często zalecano kobietom mycie piersi przed karmieniem. W 2003 roku rozpoczęto badania, które wykazały, że w gruczole piersiowym znajduje się flora bakteryjna a samo mleko nie jest sterylne. Stwierdzono w gruczole sutkowym obecność około 200 różnych bakterii i 50 różnych grzybów. Również skóra otoczki sutka nie jest sterylna. Wykazano, że aż 27,7% bakterii jelitowych niemowląt pochodzi z mleka matki, a kolejne 10,4% bakterii znajdujących się w jelitach niemowląt pochodzi ze skóry otoczki. Mikrobiom piersi to bardzo zróżnicowana społeczność bakterii różniąca się od mikrobiomu bytującego na skórze i otoczce. Podobnie jak mleko nie jest sterylne,również sam gruczoł piersiowy posiada swój mikrobiom. Pobierając histopatologicznie tkanki z różnych części piersi, wykazano, że w gruczole piersiowym znajdują się zarówno prozdrowotne jak i patogenne bakterie. Bakterie wyizolowano z przewodów mlecznych i zrazików, zarówno z piersi w trakcie laktacji, jak i od kobiet, które nie karmiły piersią.

Skąd pochodzą bakterie w gruczole piersiowym

z sutka i otoczki bakterie, które mogą dostać się do gruczołu piersiowego przez pory w skórze brodawki,
bakterie z jamy ustnej niemowlęcia mogą dostać się do gruczołu piersiowego wraz z cofającym się mlekiem,
bakterie mogą dostać się do gruczołu piersiowego przez uszkodzoną skórę brodawki i otoczki,
z jelit matki drogą translokacji bakterii jelitowych, które są przenoszone przez komórki dendrytyczne, które migrują z węzłów chłonnych krezkowych znajdujących się w jelitach do gruczołów sutkowych. Często tą drogę nazywamy szlakiem jelitowo-sutkowym.

Spektrum zapalenia sutka

Zapalenie sutka jest częstym powikłaniem laktacji u matek i przyczynia się do wczesnego zaprzestania karmienia piersią. Do niedawna uważano zapalenie sutka jako oddzielną jednostkę chorobową. Obecnie wiadomo , że zapalenie piersi wspólnie z zatkanym kanalikiem mlecznym, nieropnym i ropnym zapaleniem sutka, ropowicą, ropniem piersi i podostrym zapaleniem piersi tworzą tzw spektrum zapalenia piersi. A więc zapalenie piersi przestano traktować jak oddzielna jednostkę chorobową. Wszystkie te stany zaczynają się od zatkania kanalika mlecznego i obrzęku podścieliska.

Zatkanie kanalika mlecznego

Zatkanie kanalika mlecznego to potoczne określenie mikroskopowego zapalenia i zwężenia przewodów mlecznych i/lub dysbiozą sutka. Przewody mleczne tworzą anatomicznie bardzo gęstą sieć wzajemnie przeplatającą się i nie jest możliwe zatkanie korkiem z mleka pojedynczego przewodu. Zwężenie kanalika objawia się miejscowym obszarem stwardnienia lub przekrwieniem tkanki gruczołu piersiowego i ta część gruczołu staje się wrażliwa. Pierś w miejscu stwardnienia może być lekko zaczerwieniona, lekko bolesna, matka może wyczuwać guzek. Obecny może być zastój limfatyczny i obrzęk podścieliska. Stanowi temu nie towarzyszą objawy ogólnoustrojowe. Zatkanie kanalika może być spowodowane nie tylko przepełnieniem kanalików przez mleko w skutek hyperlaktacji ale również przez dysbiozę gruczołu mlekowego. W fizjologicznych warunkach mikrobiom bakterii tworzy cienki biofilm. Biofilm to miejsce bytowania bakterii, które tworzą na scianie kanalików cienką warstwę. W przypadku dysbiozy dochodzi do zmniejszonej różnorodności bakterii i nadmiernego rozmnażania się jednego rodzaju bakterii, które na ścianie przewodu zaczynają tworzyć gruby biofilm powodując zwężenie kanalika a nawet jedgo całkowita obturacje czyli zamknięcie światła kanalika. A zatem do zatkania kanalika prowadzi nadmierna produkcja mleka i /lub dysbioza gruczołu sutkowego. Nadmierne odciąganie pokarmu z zajetej piersi lub nadmierne częste przystawianie dziecka do zajętej piersi początkowo może sprawić ulgę ale ostatecznie poprzez nadmierną produkcję mleka i zahamowanie wytwarzania inhibitora laktacji prowadzi do zaostrzenia objawoów związanych z zatkaniem kanalika. Dlatego najlepszym postępowaniem jest fizjologiczne karmienie czyli zgodne z zapotrzebowaniem dziecka a nie wymuszone objawmi zatkania kanalika mlecznego. Dodatkowo należy stosować leki p/bólowe. Natomiast próby ewakuacji„korka z mleka” lub osadu mleka poprzez ściskanie lub agresywne masowanie piersi nie tylko jest nieskuteczne ale dodatkowo prowadzi do urazu tkanek.

Zapalenie gruczołu piersiowego

Kiedy zwężenie przewodów utrzymuje się lub pogłębia, a otaczający stan zapalny postępuje, rozwija się zapalenie sutka. Zapalenie sutka objawia się rumieniowym, obrzękniętym i bolesnym obszarem piersi, z ogólnoustrojowymi objawami, takimi jak gorączka, dreszcze i przyspieszona akcja serca. Zapalenie sutka początkowo jest niebakteryjne, nie wymaga więc antybiotykoterapii.Wynika z zastoju pokarmu przenikania do podścieliska gruczołu piersiowego elementów pochodzących z mleka. Jeśli proces zapalny trwa, dochodzi do bakteryjnego zapalenia piersi. Najczęściej bakteryjne zapalenie piersi powodują paciorkowce i gronkowce.

Zalecenia dotyczące konkretnych warunków

a. Zalecenia dotyczące obrzęku poporodowego w laktogenezie II
- Zminimalizuj płyny dożylne podczas porodu, ponieważ gromadzenie się płynu śródmiąższowego nasila obrzęk i obrzmienie.
- Promuj „rooming-in”, aby umożliwić fizjologiczne karmienie piersią i unikanie odciągania pokarmu.
- Poinstruuj matki, jak odciągać pokarm, aby złagodzić objawy i podawać mleko matki niemowlętom, które mogą nie pobierać pokarmu skutecznie lub są odseparowane od swoich matek.
- Wykonaj masaż delikatny otoczki, odciąganie ręcznym laktatorem lub odciąganie ręczne, aby usunąć niewielkie ilości mleka przed przystawieniem się niemowlęcia i ułatwić fizjologiczny transfer pokarmu.
- Rozważyć drenaż limfatyczny w celu złagodzenia obrzęku śródmiąższowego .
- Rozważ lód w celu złagodzenia objawów. Badania nie wykazały, aby liście kapusty były bardziej skuteczne niż lód, ⁵⁷ sugerując, że korzyść terapeutyczna związana jest raczej ze zwężeniem naczyń spowodowanym zimnem niż z właściwością samej kapusty. Co ważne, kapusta może przenosić bakterie Listeria .

http://doi.org/10.1089/bfm.2022.29207.kbm

Walker, Marsha, RN, IBCLC, RLC. Mammary Dysbiosis. Clinical Lactation Vol 9 Issue 3

Kontakt

Lekarz pediatra neonatolog

Wizyty domowe Lublin i okolice
Wizyty domowe w zależności od dyspozycji
godz: 9-18
tel: +48 505 129 655
e-mail: marzena.8921285@gmail.com

Teleporady ( cała Polska )
Poniedziałek - Niedziela
godz: 9-23
tel: +48 505 129 655

W razie braku odbioru telefonu proszę o sms z prośbą o wizytę domową lub teleporadę.

Specjalizacje