Ocena rozwoju niemowląt przy pomocy siatek centylowych z uwzględnieniem wieku ciążowego

Jednym z podstawowych zadań opieki medyczej nad dzieckiem jest monitorowanie i ocena jego rozwoju. Monitorowanie dynamiki rozwoju dziecka pozwala na wczesne wykrycie zaburzeń odżywiania, stanów chorobowych i innych problemów, w tym psychospołcznych. Najlepszą metodą oceny rozwoju fizycznego i stanu odżywienia dzieci są siatki centylowe. Oceny rozwoju niemowlęcia dokonuje się na podstawie pomiaru parametrów morfologicznych dziecka takich, jak:

masa ciała,
wzrost,
obwód głowy
obwód klatki piersiowej.

W tym celu wykonuje się dokładne pomiary ciała, a następnie porównuje się uzyskane wyniki z normami populacyjnymi dla danej płci, określonymi na zdrowej populacji, które służą jako układ odniesienia. Siatki centylowe dla dziewczynek i chłopców są różne.

Ale co to jest ten centyl

Centyl jest jednostką statystyczną opisującą położenie danego pomiaru względem całej grupy pomiarów. Poszczególne centyle określają nam ile pomiarów (procentowo) było niższych bądź wyższych od określonego pomiaru.

Po co są siatki centylowe

U dorosłych łatwo jest określić normy. U dzieci natomiast normy zmieniają się zależnie do wieku. Podstawowe parametry takie, jak wzrost (długość) czy masa ciała zależą od wielu czynników m.in.od czynników genetycznych i środowiskowych. Dlatego dzieci tej samej płci i w tym samym wieku mogą się różnić znacznie od siebie i mimo to żadne z nich nie jest chore.

Dlaczego nie jednorazowy pomiar

Jednorazowy pomiar pozwala określić rozwój dziecka w dniu badania, wskazać ewentualne odchylenia i zaburzenia. Badania długofalowe, wielomiesięczne a nawet wieloletnie, umożliwiają prześledzenie tempa wzrastania obserwowanych parametrów, ocenę czy rozwój dziecka jest harmonijny i wyznaczenie indywidualnego tempa rozwoju dziecka. Takie wielorazowe pomiary mają większą wartość ponieważ pozwalają określić zaburzenia w tempie rozwoju oraz ocenić wpływ zastosowanego leczenia.

Jak wyglądają siatki centylowe

W siatkach centylowych na linii poziomej (osi odciętych) znajduje się wiek dziecka, zaś na linii pionowej (osi rzędnych) parametr, który sprawdzamy. Dodatkowo na wykresie zaznaczone są linie krzywe, centyle - 3%, 10%, 25%, 50%, 75%, 97%. Linie te pokazują nam, jaki procent dzieci (chłopców lub dziewczynek) w całej zbadanej populacji w określonym wieku osiąga taką samą, mniejszą lub większą wartość np. masy ciała czy długości ciała. Obszary pomiędzy krzywymi nazywają się kanałami centylowymi. By wyznaczyć centyl należy na osi poziomej znaleźć wiek dziecka a na osi pionowej wartość parametru, który mierzymy. Następnie wytyczamy linie prostopadłe do osi i w miejscu przecięcia tych linii wyznaczamy centyl dla danego parametru. Na przykład jeśli kropka wypadnie na linii oznaczonej 25 Twoje dziecko osiągnęło 25 centyl masy ciała czy wzrostu co znacza, że 25% dzieci waży tyle samo lub mniej a 75% waży tyle samo lub więcej . Jeśli kropka wypadnie pomiędzy 25 a 50 centylem, to mówimy, że dana cecha u dziecka jest między 25 a 50 centylem.

Poniżej przedstawiony jest sposób wyznaczania centyla - na schemacie wyznaczono wzrost w kanale centylowym między 3. a 10. centylem u 2 miesięcznego dziecka.

Wiek

Istnieją też kalkuatory , które dokładnie określają wartość liczbową np. 38 centyl. Jednak większość kalkulatorów nie określa, czy podawane centyle są dla dzieci karmionych piersią, czy mieszankami modyfikowanymi. Dlatego z dużą ostrożnością należy z nich korzystać.

Jakie wnioski można wyciągać z siatek centylowych

Na podstawie pomiarów dokonywanych przy pomocy siatek centylowych możemy wyznaczyć szeroką i wąską normę.

Obszar szerokiej normy to przedział między 97. a 3. centylem.
Natomiast obszar wąskiej granicy dla normy to obszar między 90. centylem a 10. centylem.
Zakres pomiarów między 3. a 10. centylem oraz miedzy 90. a 97. cntylem to strefa obserwacji dziecka. Takie dziecko powinno być ściśle obserwowane, powinno się szukać przyczyny pozostawania dziecka w tym przedziale,ewentualnie należy wdrożyć diagnostykę.
Dzieci powyżej 97. centyla i poniżej 3. centyla wymagają ścisłej obserwacji i wdrożenia diganostyki.

10-90 centyl ⇒ norma
3-10 centyl ⇒ poniżej normy, obserwacja
90-97 centyl ⇒ powyżej normy, obserwacja
>97 centyla ⇒ znacznie powyżej normy, diagnostyka
< 3 centyla ⇒ znacznie poniżej normy, diagnostyka
patologią jest też zmiana mierzonego parametru o więcej niż dwa kanały.

Optymalnie jest by dziecko trzymało swoje parametry morfologiczne w obrębie tego samego kanału centylowego lub sąsiednich kanałów chyba, że zmiana kanału entylowego jest cechą pożądaną (dziecko jest odchudzane lub powinno nabrać masy ciała). Regularna ocena masy ciała dziecka na siatkach centylowych umożliwi lekarzowi oraz rodzicom odpowiednią reakcję, np. zasięgnięcia porady/skierowania do specjalisty, kiedy przyrosty masy ciała są zbyt małe lub zbyt duże.

Siatki WHO

Obejmują dzieci 0-5 lat
Dane zbierano na 5 kontynentach. w badaniach wzięły udział: USA, Brazylia, Norwego, Ghana, Oman i Indie.

Do badaniach kwalifikowano dzieci:
- bez obciążeń zdrowotnych, środowiskowych i genetycznych,
- dziecko urodzone z ciąży pojedynczej zakończonej w terminie,
- dzieci wyłącznie karmione przez pierwsze 6 miesięcy życia a następnie karmienie piersią powinno być kontynuowane co najmniej do końca pierwszego roku życia,
- matka nie mogła palić papierosów,
- dzieci nie powinny mieć ciężkich i oprzewlekłych schorzeń.
Po ścisłej kwalifikacji dzieci okazało się, że dzieci rosną podobnie a różnice wynikają z czynnikow środowiskowych.

Siatki centylowe WHO służą do oceny rozwoju noworodków donoszonych i niemowląt urodzonych z ciąży donoszonej I OPIERAJĄ SIĘ NA ODCHYLENIACH STANDARDOWYCH.

Siatka centylowa WHO dla chłopców - stosunek długości dziecka do jego masy ciała

Siatka centylowa WHO dla chłopców - masa ciała

Siatka centylowa WHO dla dziewczynek - masa ciała

Siatka centylowa WHO dla dziewczynek - stosunek długości do masy ciała

WHO stworzyło również kalkulator siatek centylowych

Siatki centylowe dla wcześniaków

Dla wcześniaków siatki centylowe są inne niż dla dzieci urodzonych o czasie. Nie stosuje się oceny wcześniaków w wieku skorygowanym na siatkach WHO. Obecnie za najlepsze uważa się siatki opracowane przez T. Fentona i współpracowników. Na siatkah Fentona ocenia się rozwój do 50. tygodnia wieku postkoncepcyjnego . Po ukończeniu 50. tygodnia wieku postkoncepcyjnego dalszy rozwój wcześniaków ocenia się na podstawie siatek WHO ale zgodnie z wiekiem korygowanym wcześniaka.

Przykładowa siatka uwzględniająca masę ciała wczesniaka płci żeńskiej

Siatka Fentona dla wcześniaka

Najwygodniej jest korzystać z kalkulatora siatek Fentona. Najpierw wprowadza się parametry pomiaru z uwzględnieniem wieku skorygowanego dziecka

Kalkulator siatek centylowych Fentona

A następnie kalkuator oblicza centyle dla dnego wieku skorygowanego i płci.

Wynik z kalkulatora siatek Fentona

Kalkulator wylicza nawet szacowany dobowy przyrost masy ciała, długości i obwodu głowy by utrzymać centyl wyznaczony w dniu pomiaru.

Potrzebujesz wizyty domowej, porady laktacyjnej lub teleporady - zapraszam do zapoznania się z moją ofertą i kontaktu.

Więcej interesujących porad i informacji o zdrowiu znajdziesz na stronie Spis treści bloga

Kontakt

Lekarz pediatra neonatolog

Wizyty domowe Lublin i okolice
Wizyty domowe w zależności od dyspozycji
godz: 9-18
tel: +48 505 129 655
e-mail: marzena.8921285@gmail.com

Teleporady ( cała Polska )
Poniedziałek - Niedziela
godz: 9-23
tel: +48 505 129 655

W razie braku odbioru telefonu proszę o sms z prośbą o wizytę domową lub teleporadę.

Specjalizacje