Probiotyki - czy są skuteczne w leczeniu otyłości

Otyłość jest obecnie uważana za ogólnoświatową pandemię, która dotyka około 1 na 3 osoby. W 2016 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła, że 39% osób w wieku powyżej 18 lat miało nadwagę, a w latach 1975-2016 liczba osób z nadwagą i otyłością prawie potroiła się.Wykazano też, że otyłość zwiększa ryzyko zgonu z powodu nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, choroby niedokrwiennej serca i udarów mózgu.

Układ pokarmowy człowieka kolonizują liczne bakterie, które tworzą unikalny mikrobiom. Bakterie przewodu pokarmowego pełnią różne funkcje korzystne dla zdrowia człowieka. Wśród wielu czynników, które sprzyjają powstaniu otyłości, coraz częściej wskazuje się na rolę mikroflory przewodu pokarmowego w powstawaniu otyłości. Badania wykazały, że rodzaj bakterii kolonizujących jelito człowieka wpływa na stopień pozyskiwania energii ze spożytych składników pokarmowych a zatem skład bakterii w ludzkim przewodzie pokarmowym może wpływać na regulację masy ciała i zawartość tkanki tłuszczowej u człowieka. Na rolę mikroflory w powstawaniu otyłości wskazały pionierskie badania, w których dorosłe myszy pozbawione flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, po ponownej kolonizacji florą bakteryjną ich przewodów pokarmowych, przytyły. Ich masa ciała zwiększyła się aż o 60%. Badania wykazały, że inny skład mikroflory posiadają nie tylko gryzonie ale i ludzie szczupli, a inny otyłe gryzonie i otyli ludzie.

Najliczniejszą grupą bakterii występującą w przewodzie pokarmowym są bakterie należące do Bacteroides i Bifidobacterium. Bakterie te pełnią bardzo ważną rolę. Pełnią funkcję ochronną wypierając chorobotwórcze bakterie z przewodu pokarmowego, konkurując z patogenami o składniki odżywcze i wytwarzając substancje przeciwdrobnoustrojowe. Ponadto bakterie te wpływają na rozwój układu odpornościowego, wzmacniaja barierę sluzówki przewodu pokarmowego chroniąc tą śluzówkę przed bakteriami patogennymi, syntetyzują między innymi witaminę K, kwas foliowy i biotynę, a także uczestnicząc we wchłanianiu jonów magnezu, wapnia i żelaza.

Porównanie mikroflory jelitowej osób szczupłych i otyłych wykazało, że osoby otyłe charakteryzowały się zmniejszoną liczbą bakterii Bacteroidetes i wyższą liczbą bakterii Firmicutes. Czyli nadmiar bakterii Furmicutes powoduje otyłość u ludzi. Jaki jest jednak mechanizm wpływu bakterii przewodu pokarmowego na rozwój otyłości. Zaproponowano kilka mechanizmów: bakterie pomagają przekształcać spożywane złożone składniki odżywcze w wolne kwasy tłuszczowe, które są źródłem energii, ponadto przekształcają spożyty błonnik pokarmowy w możliwe do wchłonięcia cukry proste, stymulują proliferację nabłonka jelitowego, sprzyjają wchłanianiu składników pokarmowych. Jednym słowem mikroflora jelitowa odgrywa ważną rolę w tworzeniu i odkładaniu się tkanki tłuszczowej u ludzi.

Probiotyki a otyłość

Wykazano, że kilka probiotyków, stosowanych samodzielnie lub w mieszaninach symbiotycznych, jest w stanie wywierać działanie zapobiegające rozwojowi otyłości. Zaobserwowano, że podawanie Lactobacillus acidophilus powoduje zwiększenie masy ciała zarówno u zwierząt, jak i u ludzi. Natomiast stosowanie Lactobacillus fermentum i Lactobacillus ingluviei wiązało się z przyrostem masy ciała wyłącznie u zwierząt. Z kolei podawanie Lactobacillus plantarum powodowało zmniejszenie masy ciała u zwierząt, a Lactobacillus gasseri — zarówno u zwierząt, jak i u ludzi. Szczególnie dobrze zbadano wpływ szczepu Lactobacillus gasseri na utratę masy ciała. Przebadano wpływ Lactobacillus gasseri SBT2055 (1010 CFU/d.) na parametry antropometryczne 87 pacjentów z BMI 24,2–37,0 kg/m2 i otyłością trzewną. Badanie to trwało 12 tygodni. Probiotyki te ograniczają wchłanianie tłuszczów, zmniejszają pobieranie energii z pokarmów i zmniejszają liczbę wchłanianych przez organizm kalorii. Pobudzają również jelita do produkcji hormonu GLP-1, który reguluje stężenie glukozy we krwi po posiłku, dzięki czemu zwiększa uczucie sytości i hamuje łaknienie. Globalnie stwierdzono, że podawanie probiotyku powoduje zmniejszenie masy ciała, BMI, obwodu talii i bioder oraz obniżenie zawartości tłuszczu trzewnego i w tkance podskórnej u badanych pacjentów.

Aktualnie na rynku farmaceutycznym dostępne są probiotyki dedykowane dla ludzi z otyłością zawierające wybrane szczepy bakteryjne, które działają pomocniczo w leczeniu otyłości.

Skoro mikrobiota jelitowa jest tak ważna - jakie czynniki wpływają na jej prawidłowy skład , a jakie zaburzają jej skład.

Czynniki zaburzające mikrobiotę

Na skład mikrobioty jelitowej wpływają:

- rodzaj porodu

- wiek ciążowy po urodzeniu

- środowisko rodzinne

- dieta

- choroby

- stres

- styl życia

- higiena

- stosowanie antybiotyków

Inne czynniki zaburzające mikrobiotę:

1. Dieta bogata w proste węglowodany.

2. Żywność wysoko przetworzoną zawierającą konserwanty, emulgatory czy barwniki.•

3. Antybiotyki

4. Nadużywanie leków – leki z takich grup jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki na nadkwasotę, sterydy i tabletki antykoncepcyjne działają szkodliwie na florę bakteryjną jelit, hamując rozrost dobroczynnych bakterii

5. Stres – czynniki stresowe wpływają na zmniejszenie liczebności dobroczynnych bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium.

Antybiotykoterapia a dysbioza jelitowa

Szacuje się, że w całym organizmie człowieka jest 10 razy więcej bakterii niż komórek ludzkich. Tylko w jelicie grubym, które ma ok. dwa metry długości, znajduje się ok. 4 tysięcy różnych gatunków bakterii. Antybiotykoterapia zaburza florę bakteryjną na 1-2 lata !!!. W niektórych doniesieniach podaje się, że niekiedy trwa to nawet do 4 lat. Dzieci, które w pierwszych dwóch latach życia zażywały antybiotyk cztery razy lub więcej, były średnio o 10 proc. cięższe niż ich rówieśnicy, którzy nie mieli kontaktu z antybiotykiem – zaobserwowali uczeni z University of Pennsylvania. Leczenie antybiotykami o szerokim spektrum przyczynia się do znacznego zmniejszenia liczby bakterii z grupy Bacteroides, z jednoczasowym konkurencyjnym wzrostem Firmicutes odpowiedzialnych za otyłość. Już krótki kurs antybiotykoterapii w okresie noworodkowym przy użyciu małych dawek penicyliny zaburza skład i ilość mikrobioty gospodarza na bardzo długi okres. Również leczenie antybiotykami matki podczas ciąży oraz stosowanie antybiotykowej profilaktyki śródporodowej niekorzystnie zmienia skład mikroflory jelitowej noworodka

Wcześniactwo a dysbioza jelitowa

Wzór kolonizacji noworodków urodzonych przedwcześnie różni się istotnie od spotykanego u zdrowych donoszonych noworodków. Ta odmienna kolonizacja jest spowodowana:

• izolacją dziecka od matki,

•szerokim stosowaniem antybiotyków w oddziale intensywnej terapii noworodków i u matki przed porodem oraz

•częstszym karmieniem sztucznym.

U wcześniaków proces kolonizacji jelit jest opóźniony, obserwuje się znacznie mniejszą liczbę bakterii Bifidobacterium i Lactobacillus, ze zwiększoną liczbą bakterii z rodzajów: Staphylococcus, Enterococcus i Clostridium.

Dysbioza jelitowa u wcześniaków, obok wielu innych różnorodnych zaburzeń, może mieć istotne znaczenie dla rozwoju martwiczego zapalenia jelit (NEC) u wcześniaków.

Bezpośredni wpływ dysbiozy na rosnące niemowlę może przejawiać się

biegunkami,
zakażeniami,
kolką,
zaburzeniami dyspeptycznymi.

Natomiast odległy wpływ dysbiozy przejawia się zwiększonym ryzykiem wystąpienia:

alergii,
chorób autoimmunologicznych,
nietolerancji pokarmowej,
zaburzeń trawienia,
zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, w tym zespołu jelita drażliwego,
autyzmu,
otyłości,
cukrzycy,
zaburzeń psychicznych, w tym napadów lęku i depresji,
a nawet chorób nowotworowych.

Źródło

1. Kobylak, N.; Virchenko, O.; Falalyeyeva, T. Patofizjologiczna rola mikroflory gospodarza w rozwoju otyłości. Nutr. J.2016 , 15 , 43.

2. Backhed, F.; Ding, H.; Wang, T.; Hooper, LV; Koh, GY; Nagy, A.; Semenkowicz, CF; Gordon, JI Mikroflora jelitowa jako czynnik środowiskowy regulujący magazynowanie tłuszczu. proc. Natl. Acad. nauka USA 2004 , 101 , 15718-15723

3. Wojciech Marlicz, Lucyna Ostrowska, Igor Łoniewski: Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny wpływ na powstawanie otyłości. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2013, tom 9, nr 1

Potrzebujesz wizyty domowej, porady laktacyjnej lub teleporady - zapraszam do zapoznania się z moją ofertą i do kontaktu

Więcej interesujących porad i informacji o zdrowiu znajdziesz na stronie Spis treści bloga

Kontakt

Lekarz pediatra neonatolog

Wizyty domowe Lublin i okolice
Wizyty domowe w zależności od dyspozycji
godz: 9-18
tel: +48 505 129 655
e-mail: marzena.8921285@gmail.com

Teleporady ( cała Polska )
Poniedziałek - Niedziela
godz: 9-23
tel: +48 505 129 655

W razie braku odbioru telefonu proszę o sms z prośbą o wizytę domową lub teleporadę.

Specjalizacje