23 stycznia 2021

Urodzeniowa masa ciała

Urodzeniowa masa ciała – wynika z pomiaru masy ciała noworodka uzyskanego po urodzeniu, przed fizjologicznym spadkiem tej masy. Ocena masy ciała jest elementem oceny stanu noworodka po urodzeniu. U noworodków urodzonych o czasie, czyli między 37. a 42. tygodniem ciąży, wynosi ona przeciętnie od 3,3 do 3,6 kg.

Podział noworodków według masy urodzeniowej

Noworodek hipertroficzny, z makrosomią czyli za duży względem wieku ciążowego (ang. large for gestational age, LGA) – masa ciała powyżej 90. centyla dla wieku płodowego lub powyżej:
- 4000 g (makrosomia 1. stopnia),
- 4500 g (makrosomia 2. stopnia),
- 5000 g (makrosomia 3. stopnia).
Noworodek eutroficzny, odpowiedni do danego wieku płodowego (ang. apropriate for gestational age, AGA) – masa ciała między 10. a 90. centylem dla wieku płodowego lub między 2,5 a 4,0 kg w przypadku noworodka donoszonego
Noworodek hipotroficzny, za mały względem wieku płodowego – za hipotrofię płodu uznaje się przewidywaną masę ciała poniżej 10 centyla, a ciężkie ograniczenie wzrastania – poniżej 3 centyla dla danego wieku ciążowego. Wobec małej masy urodzeniowej stosuje się kryterium 2500 g, co odpowiada 10 centylowi w 37 tygodniu ciąży. W tej grupie noworodków znajdują się
- noworodki zdrowe, konstytucjonalnie małe noworodki, których masa i długość ciała są uwarunkowane genetycznie, zwane noworodkami zbyt małymi w stosunku do wieku płodowego (SGA, small to gestational age),
- noworodki, które z przyczyn patologicznych nie wykorzystały swojego potencjału wzrastania i w przypadku których można mówić o wewnątrzmacicznym zahamowaniu wzrastania płodu (IUGR, intrauterine growth restriction).

W grupie nowordków SGA w odróżnieniu od noworodków z grupy IUGR nie obserwuje się zwiększonego ryzyka nieprawidłowości wynikających z IUGR.

Noworodek przedwcześnie urodzony:
- noworodek o małej masie urodzeniowej (ang. low birth weight, LBW) – masa ciała poniżej 2,5 kg, ale powyżej 1,5 kg
- noworodek o bardzo małej masie urodzeniowej (ang. very low birth weight, VLBW) – masa ciała poniżej 1,5 kg, ale powyżej 1,0 kg
- noworodek o ekstremalnie małej masie urodzeniowej (ang. extremely low birth weight, ELBW) – masa ciała poniżej 1,0 kg, ale powyżej 0,75 kg
- noworodek o niewiarygodnie małej masie urodzeniowej (ang. incredibly low birth weight, ILBW) – masa ciała poniżej 0,75 kg

Hipotrofia wewnątrzmaciczna częstość i konsekwencje zdrowotne

Problem hipotrofii wewnątrzmacicznej dotyczy 3–10% noworodków w krajach rozwijających się.
Około 10% umierlności wewnątrzmaciznej dotyczy płodów z IUGR.
Również ryzyko śmierci okołoporodowej jest większe dla noworodków z IUGR. Noworodek z IUGR ma dwukrotnie większe ryzyko śmierci okołoporodowej niż noworodek z prawidłową masą ciała.
Noworodki z IUGR mają większe ryzyko występowania schorzeń w życiu dorosłym takich, jak zespół metaboliczny (otyłość, cukrzyca, nadciśnienie), choroba niedokrwienna serca, depresja.

Czynniki (główne) ryzyka rozwoju IUGR u płodu

1. Czynniki matczyne

Wiek matki > 40 lat
Masa ciała matki przedciążowa niska
Wzrost matki niski
Mały przyrost masy ciała w ciąży
Matka urodzona jako SGA
Palenie paierosów powyżj 11 dziennie
Narkomania
Intensywnie codzienne uprawianie ćwiczeń fizycznych
Urodzenie dziecka z SGA w wywiadzie
Zgon wewnątrzmaciczny w wywiadzie
Ciężkie nadciśnienie tętnicze
Stan przedrzucawkowy
Choroby autoimmuniologiczne jak toczeń rumieniowy układowy, zespół antyfosfolipidowy
Cukrzyca ze zmianami naczyniowymi
Upośledzenie funkcji nerek
Nadużywanie alkoholu

2. Czynniki płodowe

Trisomie 13,18 i 21
Zespół Turnera
Inne zaburzenia chromosomowe

3. Czynniki łożysowe

Łożysko przodujące
Błoniasty przyczep pępowiny
Zaburzenia w tworzeniu naczyń łożyskowych
Nieprawidłowe połączenia naczyniowe w ciąży wielopłodowej

Czynniki drugorzędowe ryzyka rozwoju IUGR u płodu

Wiek matki 35-40 lat
BMI <20 lub >25
Palenie papierosów 1-10 papierosów
Ojciec dziecka urodzony jako SGA
Stan przedrzucawkowy w wywiadzie
Odstęp między ciążami <6 miesięcy lub powyżej 30 miesięcy

Klasyfikacja IUGR w zależności od czasu powstania - granica rozpoznawania to 32 tydzień ciąży

1. Wczesny IUGR

czas rozpoznania - II trymestr ciąży, przed 32 tygodniem ciąży
częstość - 30 % ciąż, 70-80% płodów z IUGR
niewydolność łożyska - ciężka
przepływ w tętnicy pępowinowej - nieprawidłowy
nidotlenienie - obecne ++ ale wyższa tolerancja i lepsza adaptacja płodu na niedotlenienie
ryzyko śmierci wewnątrzmacicznej - wysokie przed osiągnięciem dojrzałości płodu
obserwuje się zmniejszenie się wszystkich wymiarów płodu.

2. Późny IUGR

czas rozpoznania - III trymestr ciąży, po 32 tygodniem ciąży
częstość - 1-2 % ciąż, 20-30% płodów z IUGR
niewydolność łożyska - łagodna
przepływ w tętnicy pępowinowej - zazwyczaj prawidłowy
nidotlenienie - jeśli obecne to +/- ale niska tolerancja dojrzałego płodu na niedotlenienie, gorsza adaptacja płodu na niedotlenienie, centralizacja krążenia
ryzyko śmierci wewnątrzmacicznej - rokowanie lepsze niż we wczesnym IUGR ale wysokie ryzyko zgonu w okresie porodu
obseruje się hypotrofie asymetryzną - niedobóra masy ciała przy prawidłowej długości i obwodzie głowy.

Powikłania pourodzeniowe IUGR

Powikłania wczesne hipotrofii

drżenia mięśniowe,
drgawki spowodowane niedoborem glukozy, wapnia,
apatia lub nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne,
zaburzenia oddychania,
zaburzenia termoregulacji związane z niedoborem tkanki tłuszczowej
objawy przewlekłego niedotlenienia
zmniejszenie stężenia płytek krwi,
zwiększenie stężenia hematokrytu na skutek wzrostu stężenia erytropoetyny
wyższy odsetek umieralności okołoporodowej,
nie ma natomiast zwiększenia zagrożenia porodem przedwczesnym,
wzrost częstości występowania niedotlenienia wewnątrzmacicznego

Powikłania późne

niedobór masy ciała i niski wzrost ostateczny,
zaburzenia odporności (skłonność do infekcji),
nadciśnienie tętnicze,
zaburzenia metabolizmu cholesterolu (wzrost stężenia cholesterolu frakcji LDL),
cukrzyca typu II,
zaburzenia neuropsychiatryczne,
elementy zespołu metabolicznego: otyłość, zaburzenia gospodarki lipidowej, zaburzona tolerancja glukozy, zaburzenia hemostazy ze wzrostem stężenia fibrynogenu produktów degradacji fibryny oraz dna moczanowa
zwiększone ryzyko późnych powikłań neurologicznych.

Jednym z najważniejszych niekorzystnych następstw hipotrofii wewnątrzmacicznej będącej efektem przewlekłej niewydolności łożyska (CPI, chronic placental insufficiency) może być również obniżenie objętości istoty białej w ośrodkowym układzie nerwowym z ograniczeniem rozwoju i mielinizacji oligodendrocytów w okresie prenatalnym.

Przyczyny wcześniactwa

Wczesne powikłania wcześniactwa

Zaburzenia oddychania (ZZO / RDS)
Przetrwały przewód tętniczy (PDA) i hipotensja
Retinopatia wcześniaków (ROP)
Dysplazja oskrzelowo-płucna (BPD)
Martwicze zapalenie jelit (NEC)
patologie OUN

Źródło

Hubert Huras, Małgorzata Radoń-Pokracka: Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu — schemat diagnostyczny i postępowanie Intrauterine growth restriction — diagnosis and treatment. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 3, strony 107–114

Kontakt

Lekarz pediatra neonatolog

Wizyty domowe Lublin i okolice
Wizyty domowe w zależności od dyspozycji
godz: 9-18
tel: +48 505 129 655
e-mail: marzena.8921285@gmail.com

Teleporady ( cała Polska )
Poniedziałek - Niedziela
godz: 9-23
tel: +48 505 129 655

W razie braku odbioru telefonu proszę o sms z prośbą o wizytę domową lub teleporadę.

Specjalizacje