Gorączka u dziecka

Termin gorączka określa temperaturę ciała równą lub wyższą od 38 stopni Celsjusza. Natomiast prawidłowa temperatura ciała człowieka mierzona pod pachą została określona jako 36,6 stopnia Celsjusza. W zależności od wieku, aktywności fizycznej, pory dnia obserwuje się wahania temperatury w granicach 0,5 stopnia Celsjusza. Niemowlęta i małe dzieci w większości przypadków mają wyższą temperaturę od starszych dzieci i dorosłych. Uważa się, ze zakres prawidłowej ciepłoty ciała u niemowląt sięga do 37-37,2 stopni Celsjusza. Podwyższona temperatura u dziecka, zwłaszcza małego, może bardzo niepokoić rodziców. Ten powszechnie występujący objaw u małych dzieci może być przejściowy bez znaczenia klinicznego, ale może również towarzyszyć chorobie zagrażającej życiu. W ocenie znaczenia gorączki i zagrożeń z jej występowania płynących ma stan dziecka i wiek. Gorączkujące noworodki, niemowlęta do 3 miesiąca życia i dzieci w złym stanie zawsze wymagają szczegółowej diagnostyki, często nawet hospitalizacji. Najczęściej u dzieci do 5 roku życia gorączkę powodują samoograniczające się infekcje wirusowe. Rzadziej gorączka u dzieci spowodowana jest przez nowotwory czy choroby z autoagresji.

Spis treści

Gorączka u dziecka

Kiedy gorączkujące dziecko powinno zostać zbadane przez lekarza

Kiedy i czym zwalczać gorączkę

Jak działają leki przeciwbólowe

Czy zawsze czekać z podaniem leku przeciwgorączkowego aż temperatura osiągnie 38 stopni Celsjusza

Jaki może być najkrótszy odstęp między podaniem paracetamolu a ibuprofenu

Pamiętajmy, że te same substancje lecznicze mogą kryć się pod różnymi nazwami

A co jeśli mimo podania obu leków temperatura u dziecka nie spada

Kiedy gorączkujące dziecko powinno zostać zbadane przez lekarza

Zdolność zareagowania gorączką na czynniki infekcyjne występuje u dzieci z pewną dojrzałością układu immunologicznego. Dlatego gorączka u noworodków to rzadki objaw i zazwyczaj świadczy o poważnym zachorowaniu. W pierwszych dniach życia możemy obserwować u noworodka hypertermię w reakcji na duży ubytek masy ciała. Jednak temperatura ciała noworodka z nadmiernym ubytkiem masy ciała nie powinna przekraczać 38 stopni Celsjusza. W każdym przypadku gdy noworodek gorączkuje, zwłaszcza gdy gorączce nie towarzyszy duży ubytek masy ciała, należy wnikliwie zbadać dziecko i wykonać diagnostykę w kierunku zakażenia uogólnionego. Okres noworodkowy jest to bowiem etap w życiu, kiedy prawdopodobieństwo wystąpienia sepsy jest większe niż u dzieci starszych i dorosłych. Przyczyną gorączki u noworodka może być sepsa lub infekcja narządowa jak zapalenie płuc, zakażenie układu moczowego, zapalenie pępka, skóry, kości i innych narządów. U noworodków częściej obserwujemy infekcje bakteryjne. Infekcje wirusowe są rzadsze. Dlatego gorączkujący noworodek wymaga bezwzględnie badania lekarskiego, często nawet hospitalizacji. Kiedy starsze gorączkujące dzieci wymagają badania lekarskiego. Zawsze, gdy stwierdzamy u dziecka:

1. Bladość lub szarość powłok skórnych.

2. Brak reakcji na otoczenie.

3. Dziecko wygląda na chore pomimo obniżonej gorączki.

4. Dziecko nie wybudza się samo, a wybudzone szybko zasypia.

5. Cicho płacze, płacz wysokotonowy, ciągły.

6. Liczba oddechów powyżej 60 oddechów u dzieci do 6 mż, powyżej 50 oddechów na minutę u dzieci w wieku 6-12 miesięcy i powyżej 40 oddechów u dzieci powyżej 12 miesiąc życia. .

7. W czasie oddychania ruszają się skrzydełka nosa, dziecko wciąga przestrzenie międzyżebrowe, mostek.

8. Skóra jest wiotka, szara.

9. Temperatura ciała wynosi 38 stopni lub więcej u dziecka w wieku poniżej 3 miesiąca życia.

10. Tętni ciemiączko.

11. Dziecko ma drgawki.

12. Gorączka wzrasta powyżej 40 stopni Celsjusza.

13. Dziecko przebywało długo w bardzo nagrzanym pomieszczeniu np. samochodzie.

14. Gorączce towarzyszą wybroczyny na skórze - wybroczyny to wylewy krwi podskórne.

15. Dziecko ma inne objawy, takie jak sztywność karku, silny ból głowy, silny ból gardła, silny ból ucha, niewyjaśniona wysypka, powtarzające się wymioty lub biegunka.

16. Jeśli stan dziecka w opinii rodziców pogarsza się.

Kiedy i czym zwalczać gorączkę

Temperaturę, zwłaszcza u małego dziecka zwalczamy, gdy już przekracza 38 stopni Celsjusza. Małe dzieci między 5. miesiącem życia a 5. rokiem życia mogą bowiem zareagować drgawkami gorączkowymi na temperaturę ciała powyżej 38-38,5 stopnia Celsjusza i szybki jej wzrost. Wystąpienie drgawek gorączkowych zwykle jest bardzo traumatycznym wydarzeniem dla rodziców, dlatego, choć sama podwyższona temperatura ciała sama w sobie nie jest szkodliwa, nie należy dopuszczać do wyraźnie podwyższonej temperatury u niemowląt i małych dzieci. Jeśli temperatura u dziecka przekracza 38-38,5 stopni Celsjusza, leki powinny być podawane, by zapobiec pojawieniu się podwyższonej temperatury, a nie po ty by ją zbijać. Leki podaje się zatem w czasie kiedy jeszcze temperatura u dziecka jest prawidłowa.

Podstawowymi lekami przeciwgorączkowymi możliwymi do zastosowania u dzieci są paracetamol i ibuprofen. Działanie paracetamolu trawa 4-6 godzin, ibuprofenu 6-8 godzin. Zatem by nie dopuścić do pojawienia się temperatury u dziecka, po około 3,5-4 godzin od ostatniej dawki paracetamolu należy podać kolejną dawkę leku przeciwgorączkowego, ibuprofen zaś działa nieco dłużej, bo około 6-8 godzin. A zatem w przypadku podania ibuprofenu, kolejną dawkę leku przeciwgorączkowego, po wcześniejszym podaniu ibuprofenu, można podać po około 6 godzinach. Oczywiście indywidualnie może się okazać, że już po 3 godzinach, niezależnie od tego, jaki lek dziecko dostało (ibuprofen czy paracetamol), u dziecka może pojawić się gorączka. Paracetamol można podawać od pierwszych dni życia, ibuprofen zaś najwcześniej od 3 miesiąca życia

Ważne

Na dobę, czyli w ciągu 24 godzin, można podać tylko 4 dawki paracetamolu, a zatem przy dawkowaniu co 4 godziny skończy się dawkowanie paracetamolu, ale nie skończy się jeszcze doba

W przypadku ibuprofenu na dobę podaje się 3 dawki leku. A zatem przy dawkowaniu co 6 godzin skończy się możliwość podawania leku, ale nie skończy się doba.

Dlatego przy trudnych do zbicia gorączkach, gdy podanie jednego leku nie jest wystarczające, najlepiej podawać leki naprzemiennie, pamiętając, że średnio paracetamol działa 4-6 godzin a Ibuprofen 6-8 godzin. Zatem kolejną dawkę leku po paracetamolu będzie najprawdopodobniej trzeba podać szybciej niż po ibuprofenie.

Przykładowy schemat dawkowania leków przeciwgorączkowych

Paracetamol 8.00

Ibuprofen 12.00

Paracetamol 18.00

Ibuprofen 22.00

Paracetamol 4.00

Ibuprofen 8.00

Może się oczywiście okazać, że indywidualnie u danego dziecka odstępy konieczne do podania leków będą krótsze, bo już po 3 godzinach od podania dawki paracetamolu a po 4-5 godzinach po podaniu ibuprofenu, u dziecka pojawia się temperatura. W takich przypadkach modyfikujemy odstępy między kolejnymi dawkami tak, by u dziecka nie pojawiała się podwyższona temperatura ciała w ogóle, ale też tak, by nie przekroczyć maksymalnych dawek poszczególnych leków na dobę.

Jak działają leki przeciwbólowe

PARACETAMOL wykazuje działanie przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Nie podrażnia śluzówki żołądka, więc może być stosowany na czczo. IBUPROFEN zaś działa przeciwgorączkowo, przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Podrażnia śluzówkę żołądka, więc przy długotrwałym stosowaniu na czczo w postaci doustnych preparatów może spowodować podrażnienie śluzówki żołądka i ból brzucha.

Paracetamol powinien być lekiem pierwszego wyboru. Od niego zaczynamy. Ibuprofen włączamy, gdy zależy nam na jego działaniu przeciwzapalnym lub gdy sam paracetamol nie jest wystarczającym lekiem, ponieważ nie obniża wystarczająco temperatury u dziecka lub szybko po nim pojawia się ponownie podwyższona temperatura.

Czy zawsze czekać z podaniem leku przeciwgorączkowego aż temperatura osiągnie 38-38,5 stopnia Celsjusza

Zdecydowanie nie. Jeśli temperatura osiąga wartości powyżej 38-38,5 stopnia Celsjusza, leki podajemy, by zapobiec pojawieniu się temperatury, a nie do jej zwalczania. Jeśli będziemy czekać do osiągnięcia 38 stopni Celsjusza, to może się okazać, że temperatura znacznie szybciej rośnie, niż lek zaczyna działać i w krótkim czasie mamy dziecko z temperaturą 39-40 stopni Celsjusza.

Jeśli temperatura ciała dziecka nie przekracza 38-38,5 stopnia stopni Celsjusza, podawanie leków przeciwgorączkowych uzależniamy od tolerancji temperatury przez dziecko. Jeśli dziecko dobrze toleruje stany podgorączkowe i niewielką gorączkę, możemy się wstrzymać z podaniem leków przeciwgorączkowych, ale tylko w dzień. Wieczorem polecam podawanie leków przeciwgorączkowych już w stanach podgorączkowych, bo wieczorem i w nocy temperatura potrafi bardzo szybko wzrosnąć i trudno reagować na leki przeciwgorączkowe.

Również, jeśli dziecko źle toleruje stan podgorączkowy, marudzi, płacze, nie narażajmy dziecka na ból i złe samopoczucie, tylko podajmy mu lek przeciwgorączkowy.

Leki przeciwgorączkowe, które są również lekami przeciwbólowymi, podajemy zawsze kiedy dziecko coś boli, kiedy nie może nam powiedzieć, że go boli ale swoim zachowaniem pokazuje , że cierpi (płacz, marudzenie, wybudzanie się ze snu), nie narażajmy dziecka na ból w imię przeświadczenia, że leki przeciwbólowe/przeciwgorączkowe podajemy wyłącznie przy temperaturze powyżej 38-38,5 stopnia Celsjusza.

Leki przeciwgorączkowe podajemy zawsze, gdy w wywiadzie mamy drgawki gorączkowe u dziecka.

Jaki może być najkrótszy odstęp między podaniem paracetamolu i ibuprofenu

Nie ma określonych zaleceń dotyczących minimalnego czasu, jaki powinien upłynąć między podaniem paractemaolu i ibuprofenu. W mojej opinii ten odstęp nie powinien być jednak krótszy niż 1,5-2 godzin, ze względu na czas konieczny do zareagowania dziecka na dany lek. U jednych dzieci spadek temperatury następuje szybko, w ciągu 30 minut od podania leku, a nawet w krótszym czasie, u innych dzieci działanie leku pojawia się dopiero po około 1,5 a nawet po 2 godzinach. Jeśli więc temperatura ciała dziecka nie jest ekstremalnie wysoka, to powinniśmy poczekać, aż zacznie działać lek podany wcześniej. Dopiero, jeśli spadek temperatury nie następuje w ciągu 1,5-2 godzin, podajemy kolejną dawkę leku w sposób naprzemienny, czyli podajemy lek inny, niż podaliśmy ostatnio.

Pamiętajmy, że te same substancje lecznicze mogą kryć się pod różnymi nazwami

Substancją leczniczą w lekach stosowanych u dzieci są paracetamol i ibuprofen

Paracetamol może kryć się pod nazwami Paracetamol, Pedicetamol, Apap, Efferalgan i wieloma innymi, ibuprofen zaś może kryć się pod nazwami Ibuprofen, Ibum, Nurofen i wieloma innymi. Stosujmy naprzemiennie obie substancje lecznicze a nie tą samą substancję leczniczą tylko ukrytą pod różnymi nazwami.

A co jeśli mimo podania obu leków temperatura u dziecka nie spada

Gdy mimo podania obu leków u dziecka nadal jest wysoka temperatura, możemy wykonać kąpiel chłodzącą. Rekomenduję kąpiel chłodzącą, bo same okłady nie obniżą temperatury ciała dziecka. Kąpiel chłodząca to nie jest kąpiel w zimnej wodzie. Temperatura wody w kąpieli chłodzącej powinna by niższa od temperatury ciała dziecka o maksymalnie 2 stopnie Celsjusza. Dziecko wkłada się do wody o temperaturze niższej o 1 stopień Celsjusza od aktualnej temperatury ciała dziecka, a następnie dolewa się chłodnej wody, dochodząc do temperatury wody maksymalnie 2 stopnie Celsjusza niższej, niż aktualna temperatura ciała dziecka. Inną skuteczna metodą ochładzania jest obmywanie dziecka gąbką.

Więcej o kąpielach chłodzących, obniżaniu temperatury przy użyciu gąbki i innych niefarmakologicznych metodach obniżania podwyższonej temperatury ciała przeczytasz tutaj Jak obniżyć gorączkę u dziecka bez leków

Przeczytaj również

Gdzie najlepiej mierzyć temperaturę u dzieci

Które leki przeciwgorączkowe można stosować u dziecka chorego na ospę więtrzną

Czy gorączka u dziecka jest wskazaniem do podania antybiotyku - pediatra radzi

Dziękuję, że przeczytałaś/eś mój artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z wiedzą o zdrowiu, zapraszam do mojego bloga ponownie.

Źródło

Kordek A., Kordek M: Gorączka u małego dziecka - od urodzenia do 5 roku życia. Pediatra po Dyplomie. 4,24, 2020, str 9-17

Potrzebujesz wizyty domowej, porady laktacyjnej lub teleporady - zapraszam do zapoznania się z moją ofertą i kontaktu.

Więcej interesujących porad i informacji o zdrowiu znajdziesz na stronie Spis treści bloga

Gorączka u dziecka - jak i kiedy zwalczać - rady pediatry