Nowy schemat żywienia niemowląt 2021

W 2021 został opublikowany nowy schemat żywienia niemowląt. Dokument jest obszerny, zawiera 21 stron. W większości powiela zalecenia z 2014 i 2016 roku. Postaram się przedstawić podstwowe założenia schematu, nowości i kontrowersje tego dokumentu.

1. "Celem, do którego należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. Częściowe lub krótsze karmienie piersią również jest korzystne. Karmienie piersią powinno być kontynuowane tak długo, jak będzie to pożądane przez matkę i dziecko."

A zatem autorzy schematu rekomendują wyłączne karmienie piersią do 6 mż. Całkowita długość karmienia powinna być zależna od preferencji matki i dziecka. Autorzy nie rekomendują żadnego określonego czasu zakończenia karmienia piersią. 

2. Autorzy schematu wskazują średnią liczbę karmień w określonym wieku. Informują, że zmniejsza się ona wraz z wiekiem dziecka i wynosi:
■ w pierwszym półroczu życia średnio 8-12/24 h
■ w drugim półroczu życia średnio 6-8/24 h
■ w 2. roku życia średnio 3-6/24 h.

3. Największe kontrowersje wśród osób, które miały okazje zapoznać się z nowym schematem budzi stwierdzenie zawarte w nowym schemacie, że "należy dążyć do tego, aby dziecko po 1. roku życia nie było już karmione w nocy. Obecność jakiegokolwiek pokarmu na zębach dziecka sprzyja rozwojowi próchnicy". Skąd takie stwierdzenie. Przecież do tej pory mówiło się o ochronnym przeciwpróchniczym działaniu mleka kobiecego. 

W 2016 roku pojawiła się metaanaliza, która objęła  63 artykuły. W metaanalizie wykazano ochronną rolę przeciwpróchniczą  karmienia piersią  do 12 miesiąca życia i zwiększone ryzyko próchnicy u dzieci karmionych piersią powyżej 12 miesiąca życia. Również w 2017 roku renomowane czasopismo "Pediatrics" opublikwało badania, z których wynikało, że próchnica jest częstsza u dzieci karmionych piersią powyyżej 12 miesięcy, w porównaniu do tych karmionych krócej niż 12 miesięcy. Autorzy obu prac wnioskują, że 

karmienie piersią  po wprowadzeniu innych węglowodanów do diety niemowląt i nieodpowiednia higiena jamy ustnej stanowią czynniki ryzyka dla wczesnodziecięcej próchnicy. Amerykańska Akademia Stomatologii Dziecięcj wskazuje na fakt, iż karmienie piersią po 12 miesiącu życia zwiększa ryzyko próchnicy jeśli jest częstze niż 6 razy na dobę. A zatem Amerykańska Akademia Stomatologii Dziecięcej wskazuje na zwiększone ryzyko próchnicy częstych karmień piersią powyżej 12 mż  w ogóle, a nie tylko karmień nocnych. Również polscy eksperci nie rekomendują karmień nocnych żadym pokarmem po 12 mż, w tym również nie rekomendują karmień nocnych. Stanowisko pPolskiego Towarzystwa Stomatologii dziecięcej w tym zakresie można przeczytać tutaj.

4. Chociaż autorzy schematu zalecają wyłączne karmienie piersią do 6 mż, to jednak wskazują, że u niektórych niemowląt (np. z dużym zapotrzebowaniem na żelazo) korzystne może być wcześniejsze wprowadzenie pokarmów uzupełniających bogatych w żelazo. 

5. Autorzy podali aktualne (w chwili pisania artykułu) rekomendacje dotyczące karmienia piersią przez matki SARS-CoV-2 dodatnie.

• Jeśli stan matki na to pozwala należy dążyć do karmienia piersią.
• Jeśli stan matki nie pozwala na karmienie bezpośrednio z piersi należy dążyć do karmienia dziecka odciągniętym pokarmem matki. 
• Jeśli stan matki nie pozwala ani na karmienie bezpośrednio z piersi, ani odciągniętym pokarmem matki, należy dążyć do karmienia mlekiem z banku mleka kobiecego. 

6. Niemowlęta, które nie są karmione pokarmem kobiecym, powinny otrzymywać produkty zastępujące mleko kobiece. Produkty zastępujące mleko kobiece najczęściej
są wytwarzane z białek mleka krowiego. Mogą też być wytwarzane z mleka koziego, z hydrolizatów białka krowiego lub izolatów białka sojowego.Choć kontrowersje budzi obecność oleju palmowego w mieszankach mlekozastępczyh to jednak zgodnie ze stanowiskiem Komitetu ds. Żywienia ESPGHAN (2019) nie ma danych uzasadniających unikanie oleju palmowego (przede wszystkim kwasu palmitynowego 16:0), jako źródła tłuszczów w mleku modyfikowanym dla niemowląt.

7. Aktualnie wskazania do stosowania preparatów sojowych są bardzo ograniczone i obejmują:

• galaktozemię,
• wrodzony niedobór laktazy,
• wtórny niedobór laktazy 
• względy religijne, etyczne i filozoficzne (np. dieta wegetariańska). 

Jeśli jednak ze względu na brak akceptacji smaku hydrolizatów lub np. wysokie koszty hydrolizatów, rodzice dziecka zdecydują się na podawanie preparatów sojowych, należy wcześniej wykonać u dziecka test prowokacji soją. 

8. "Wprowadzanie produktów uzupełniających należy rozpocząć, kiedy niemowlę wykazuje umiejętności rozwojowe potrzebne do ich spożywania, zwykle nie wcześniej niż od 17. tygodnia życia (początek 5. mż.) i nie później niż w 26. tygodniu życia (początek 7. mż.)". I tu matematyka się kłania. Autorzy schematu niesłusznie założyli, że każdy miesiąc w roku składa się z 4 tygodni. Tymczasem w roku jest tylko jeden miesiąc składający się z 4 tygodni czyli 28 dni. Pozostałe miesiące mają 30 lub 31 dni. W powszechnie obowiązującym kalendarzu na 2021 rok 17 tydzień roku zaczyna się 20  kwietnia ( a więc dla dziecka urodzonego 1.01.2021 jest to nie skończony 4 mż a nie początek 5 mż), a 26 tydzień zaczyna się 22 czerwca ( a więc dla dziecka urodzonego 1.01.2021 jest to koniec 6 mż a nie początek 7 mż). A zatem pozostaje mi rekomendować wskazania dotyczące miesięcy rozszerzania diety a nie tygodni. 

Założenie autorów schematu (tabela nr 1 schematu)

Kolor różowy oznacza czas na wdrożenie rozszerzania diety u niemowlęcia wg autorów nowego schematu żywienia niemowląt

9. Moment wprowadzenia żywności uzupełniającej.

Choć autorzy schematu piszą, że "Celem, do którego należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia", to jednak polscy eksperci przytaczają stanowisko Europejskiej Agencji ds Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w świetle którego:

• Ze względów żywieniowych większość niemowląt wymaga wprowadzenia żywności uzupełniającej około 6 mż. Nie ma jednego wieku, w którym u wszystkich niemowląt należy wprowadzić żywość uzupełniającą. 
• Niemowlęta z grupy ryzyka niedoboru żelaza mogą odnieść korzyści z wprowadzenia żywności uzupełniającej poniżej 6 mż.
• Niemowlęta, które wykazują dojrzałość do spożywania żywności uzupełniającej mogą, choć nie muszą, otrzymać taką żywność wcześniej niż po skończeniu 6 mż. 
• Nie ma dowodów naukowych, że wprowadzenie żywności uzupełniającej poniżej 6 mż jest szkodliwe lub korzystne dla niemowlęcia. 

10. Wielkość i częstość posiłków - rodzic lub opiekun decyduje co i kiedy zje dziecko, dziecko decyduje ile zje. Średnio raz na miesiąc jeden posiłek mleczny powinien zostać zastąpiony pokarmem uzupełniającym.Po koniec roku dziecko (zależnie od apetytu)  powinno spożywać 4-5 posiłków i  1-2 przekąski. 

11. Dzieci nie powinny być przekarmiane. Rodzice powinni karmić dzieci w sposób responsywny (wrażliwy, reagujący - responsive feeding). 

Więcej o responsywnym karmieniu możesz przeczytać tutaj

Co to jest responsywne karmienie i dlaczego warto karmić responsywnie swoje dziecko

12. Należy podawać dzieciom pokarmy o różnej konsystencji. W 8 mż. można już podać dziecku pokarmy do samodzielnego spożycia a pod koniec 12 mż. dziecko może już jeść pokarmy o dowolnej konsystencji. Umiejętność gryzienia kształtuje się do 24 mż ale największe możliwości nabywania takich umiejętności ma dziecko miedzy 6. a 10. mż. 

13. Rozszerzanie diety zaczyna się od małych ilości 3-4 łyżeczki. Należy rozpocząć od kaszek, warzyw i owoców. Wg autorów schematu kolejność wprowadzenia pokarmów ma mniejsze znaczenie. Ale w innym miejscu schematu znajdujemy sugestie by zaczynać od warzyw zielonych (np. brokuł) a nie owoców, ponieważ smak warzyw jest mniej akceptowalny niż smak owoców. 

14. W uwagach praktycznych można znaleźć informację "Począwszy od 6. miesiąca życia, wszystkie niemowlęta powinny otrzymywać pokarmy uzupełniające zawierające żelazo, w tym mięso, ryby i/lub produkty zbożowe wzbogacane żelazem". Autorzy zalecają wszystkim niemwelętom od 6 mż pokarmy uzupełniajace bogate w żelazo. Ale przecież w innym miejscu schematu autorzy s zalecali do 6 mż  tylko mleko a produkty bogate w żelazo przed ukończeniem 6 mż miały być podawane tylko niemowlętom z grupy ryzyka niedoboru żelaza. Dla mnie nieścisłość. 

15. Podawanie wybranych pokarmów, w tym alergizujących - zgodnie z aktualnymi wytycznymi nie ma wskazań by pokarmy alergizujące wprowadzać później niż inne pokarmy. 

• Jajo - wprowadza się całe jajo, zaczyna się od 2 jaj na tydzień od początku rozszerzania diety a więc już po skończonym 6 mż. Jajo powinno być dobrze ugotowane. Za takie uważa się jajo ugotowane na twardo przez 10-15 minut, dobrze ugotowany makaron jajeczny i pieczone produkty zawierające jajo.
• Orzeszki ziemne - autorzy schematu podzielają stanowisko Komitetu ds. Żywienia ESPGHAN (ESPGHAN – European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition – Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii i Gastroenterologii Dziecięcej), zgodnie z którym rekomenduje się wczesne (między 4. a 11. mż) wprowadzanie orzeszków ziemnych u niemowląt zagrożonych alergią na orzeszki ziemne. W grupie niemowląt zagrożonych alergią na orzeszki ziemne są nie tylko niemowlęta z obciążonym wywiadem alergicznym w kierunku orzeszków ziemnych ale również niemowlęta z ciężkim wypryskiem i/lub alergią na jajo. Orzeszki powinny być wprowadzone po konsultacji lekarskiej. Zaleca się by w czasie wprowadzania orzeszków ziemnych matki kontynuowały karmienie piersią. Orzeszki powinny być wprowadzanie w postaci masła orzechowego lub mąki z orzeszków arachidowych z pokarmem, wodą lub mlekiem modyfikowanym (około 1-2 łyżeczki do herbaty, 1-3 razy/tydz.).
• Gluten - należy go zacząć wprowadzać między skończonym 4. mż a 12. mż. 
• Tłuszcze - można podawać masło, oleje np.rzepakowy, oliwa z oliwek oraz miękkie margaryny z małą zawartością  tłuszczów trans.
• Mięso - ze względu na wartość odżywczą mięso powinno być wprowadzone we wczesnym etapie rozszerzania diety. Do diety niemowląt można wprowadzać kurczaka, kaczkę, gęsinę, indyka, wołowinę, królika, jagnięcinę. Nie ma ustalonej naukowo kolejności wprowadzania mięs do diety niemowlęcia. Niemowlętom i dzieciom do 3. roku życia nie zaleca sie podawania podrobów i przetworzonego mięsa (kiełbasy, wędzonek, konserw, parówek i innych wyrobów garmażeryjnych).
• Ryby - niemowlętom można podawać ryby tłuste. Do tej grupy ryb należą: śledź atlantycki, łosoś norweski hodowlany, szprot, sardynki, pstrąg hodowlany, flądra, dorsz, makrela atlantycka i morszczuk. Niemowlętom nie należy podawać ryb drapieżnych, takich jak miecznik, rekin, makrela królewska, tuńczyk oraz płytecznik. Ryby należy podawać w małych porcjach, nie częściej niż 1-2 razy w tygodniu, obserwując reakcję organizmu dziecka. W przypadku niewystarczającego spożycia ryb wskazana byłaby suplementacja DHA.
• Ryż - ze względu na zwiększone stężenie arsenu w produktach pochodzących z ryżu, w żywieniu niemowląt nie rekomenduje się stosowania płynnych preparatów ryżowych ("mleka" ryżowe).
• Sól - nie zaleca się dosalania żywności niemowlęcej i podawania słonej żywności np. kostki rosołowe, słone mięsa, zupy w proszku. 
• Cukier - należy ograniczyć spożycie cukrów prostych. 
• Soki owocowe - nie rekomenduje się podawania soków owocowych do 12 mż. 
• Miód - nie rekomenduje się podawania miodu do 12 mż. 
• Koper - nie rekomenduje się podawania kopru do ukończenia 4 rż.

Źrodło

1.Hanna Szajewska, Piotr Socha, Andrea Horvath, Anna Rybak, Bartłomiej M. Zalewski, Magdalena Nehring-Gugulska, Hanna Mojska, Mieczysława Czerwionka‐Szaflarska, Danuta Gajewska, Ewa

   Helwich, Teresa Jackowska, Janusz Książyk, Ryszard Lauterbach, Dorota Olczak-Kowalczyk, Halina Weker: ZASADY ŻYWIENIA ZDROWYCH NIEMOWLĄT. STANOWISKO POLSKIEGO

   TOWARZYSTWA GASTROENTEROLOGII, HEPATOLOGII I ŻYWIENIA DZIECI. Przegląd Pediatryczny vol 50, 2021.

2. Karen Glazer Peres, Gustavo G. Nascimento, Marco Aurelio Peres, Murthy N. Mittinty, Flavio Fernando Demarco, Ina Silva Santos, Alicia Matijasevich and Aluisio J D Barros: Impact of Prolonged 

    Breastfeeding on Dental Caries: A Population-Based Birth Cohort Study.Pediatrics July 2017, 140 

3. Derek Richards: Breastfeeding up to 12 months of age not associated with increased risk of caries. Evid Based Dent. 2016 Sep;17(3):75-76.

4. Policy on Dietary Recommendations for Infants, Children, and Adolescents. 2017, REFERENCE MANUAL V 39 / NO 6 17 / 18.

Potrzebujesz wizyty domowej, porady laktacyjnej lub teleporady - zapraszam do zapoznania się z moją ofertą i kontaktu.

Więcej interesujących porad i informacji o zdrowiu znajdziesz na stronie Spis treści bloga

© 2023 created with afterweb.pl

Kontakt

Menu

Lekarz pediatra neonatolog

Wizyty domowe Lublin i okolice
Wizyty domowe w zależności od dyspozycji
godz: 9-18
tel: +48 505 129 655
e-mail: marzena.8921285@gmail.com

Teleporady ( cała Polska )
Poniedziałek - Niedziela
godz: 9-23
tel: +48 505 129 655

W razie braku odbioru telefonu proszę o sms z prośbą o wizytę domową lub teleporadę.

Strona główna

O mnie

Oferta

Specjalizacje

- Pediatra
 

- Neonatolog

Teleporady

Cennik

Blog

Współpraca

Kontakt

Dr n.med.Marzena Kostuch

Pediatra neonatolog

Wizyty domowe 

Lublin i okolice

Teleporady (cała Polska)

Blog o zdrowiu, na którym znajduję się szereg ciekawych informacji przydatnych dla pacjentów