08 października 2022

Czynniki pobudzające i zakłócające laktację

Czynniki wpływające na laktację

Sukces karmienia piersią zależy od wielu czynników i składa się z kilku etapów.

LAKTOGENEZA I

Proces związany z inicjacją funkcji wydzielniczej gruczołu mlekowego zaczyna się już w ciąży, kiedy to rozpoczyna się przemiana nabłonka pęcherzyków mlecznych, który nie ma zdolności do wydzielania, w nabłonek wydzielniczy. Proces ten kończy się między 16. a 22. tygodniem ciąży i od tego czasu rozpoczyna się tzw . laktogeneza I czyli proces dojrzewania nabłonka wydzielniczego. W czasie laktogenezy I rozpoczyna się produkcja mleka przedporodowego (tzw. prepartum milk). Początkowo są to niewielkie ilości, które gromadzą się w przewodach mlecznych. Proces laktogenezy I może zostać zaburzony przez poród przedwczesny. Laktogeneza I trwa jeszcze w 1-2 dobie po urodzeniu dziecka.

LAKTOGENEZA II

W ciąży wysokie stężenie progesteronu i estrogenów zapobiega laktogennemu działaniu prolaktyny. Około 30-40 godziny po urodzeniu dziecka, rozpoczyna się laktogeneza II, którą zapoczątkowuje gwałtowny spadek stężenia progesteronu i estrogenów związany z wydaleniem łożyska, przy utrzymującym się wysokim stężeniu prolaktyny. W czasie laktogenezy II rozpoczyna się proces dojrzewania laktocytów. Dojrzałe laktocyty zaczynają wytwarzać duże ilości mleka, nawet do 750 ml w 5. dobie po porodzie. Klinicznie laktogeneza II objawia się nawałem.

Laktogeneza I i II regulowane są hormonalnie, niezależnie od woli matki i pojawiają się niezależnie czy matka karmi piersią czy nie.

Laktogeneza II może opóźniać się. O opóźnieniu laktogenezy II mówimy, gdy pojawia się po 72. godzinie od porodu.

Czynniki mogące doprowadzić do opóźnienia laktogenezy II

Ze strony matki

Czynniki związane z ciążą i porodem

Cięcie cesarskie
Przedłużony II okres porodu powyżej 1 godziny i czas trwania porodu powyżej 14 godzin
Stres
Znieczulenie zewnątrzoponowe oraz stosowanie leków przeciwbólowych w czasie porodu
Nadmierna medykalizacja porodu
Zatrzymanie resztek łożyska w macicy

Czynniki nie związane z porodem

Otyłość matki BMI ≥27 kg/m2
Cukrzyca, zwłaszcza insulinozależna
Starszy wiek matki
Niedoczynność tarczycy
Nadciśnienie tętnicze
Operacje plastyczne piersi
Antykoncepcja dwuskładnikowa
Zespół wielotorbielowatych jajników

Ze strony dziecka

Hypertrofia > 4,5 kg
Wcześniactwo
Poważne problemy zdrowotne u dziecka
Karmienie dziecka mieszankami modyfikowanymi

Bezpośrednio po porodzie stężenie prolaktyny u kobiet karmiących i nie karmiących jest podobne i jest wysokie. Od 4. doby stężenie prolaktyny staje się zależne od stymulacji brodawek piersiowych. Odruch ten nosi nazwę odruchu prolaktynowego. Od 10 doby laktacji stężenie prolaktyny systematycznie zmniejsza się. Po 3 miesiącu laktacji stężenie prolaktyny wynosi 30-40 µg/ml. W tym czasie ssanie piersi zwiększa stężenie prolaktyny dwukrotnie.

LAKTACJA CZYLI LAKTOGENEZA III

Laktacja czyli laktogeneza III to utrzymanie wydzielania mleka na odpowiednim poziomie. Mleko osiąga ostateczny czyli „dojrzały” skład miedzy 10. a 14. dobą laktacji. Od około 14. doby objętość wytwarzanego pokarmu stabilizuje się, choć jest to zależne od wahań osobniczych. Najistotniejszym odruchem w regulacji laktacji staje się odruch oksytocynowy. Stężenie prolaktyny na tym etapie laktacji nie ma już wpływu na objętość wytwarzanego pokarmu. Odruch oksytocynowy wyzwala się pod wpływem ssania piersi oraz myśleniu o dziecku, widoku dziecka. Oksytocyna wydzielana jest w podwzgórzu, następnie dociera do tylnego płata przysadki mózgowej skąd drogą naczyń krwionośnych dostaje się do gruczołu piersiowego. W gruczole piersiowym pod wpływem oksytocyny następuje skurcz mięśni otaczających pęcherzyki i przewody mlekowe, powodując wypływ pokarmu.

Odruch oksytocynowy pobudza widok dziecka, myśl o dziecku, pozytywne myśli a hamuje stres, brak pewności, ból.

Regulacja wytwarzania pokarmu w czasie laktogenzy III zależna jest nie tylko od sprawnie działającego odruchu oksytocynowego ale również od mechanizmu autokrynnego związanego z wytwarzaniem się zwrotnego inhibitora laktacji (feedback inhibitor of lactation – FIL). Rola FIL polega na spowolnieniu produkcji mleka w czasie przepełnienia piersi. Pęcherzyki mleczne w czasie przepełnienia zaczynają wytwarzać FIL, który z kolei zaczyna spowalniać laktację. Im dłużej pierś jest przepełniona, tym więcej produkuje FIL, który spowalnia laktację. Natomiast im częściej pierś jest opróżniana, tym więcej produkuje mleka.

Stymulacja laktacji – Czynniki sprzyjające laktacji

W czasie karmienia piersią nie jest rzadkością występowanie niedoboru pokarmu. Niedobór pokarmu może być prawdziwy czyli rzeczywisty lub rzekomy. O prawdziwym niedoborze pokarmu myślimy wtedy, gdy u dziecka obserwuje się nieprawidłowe przyrosty masy ciała i zostały wykluczone czynniki ze strony dziecka warunkujące nieefektywne pobieranie pokarmu z piersi jak np. infekcje, zaburzenia mechanizmu ssania lub stany chorobowe prowadzące do nieefektywnego wykorzystania pokarmu np. wymioty czy biegunka.

W przypadku niedoboru pokarmu:

1. Uspokój się. Matka zestresowana nie będzie miała pokarmu ponieważ stres jest silnym czynnikiem hamującym laktację. Najważniejsze jest rozpoznanie sytuacji, znalezienie rozwiązania i wsparcie przekazane matce.

2. Poproś profesjonalistę o ocenę mechanizmu ssania. Prawidłowy mechanizm ssania to podstawa udanej laktacji. Często przyczyną problemów jest nieprawidłowy mechanizm ssania. Poprawa sposobu przystawienia dziecka do piersi radykalnie zwiększa objętość pokarmu w piersiach.

3. Zwiększ częstość przystawiania dziecka do piersi nawet co 1.5-2 godzin w dzień i co 3 godziny w nocy.

4. Karm z dwóch piersi. Przy każdym karmieniu obie piersi powinny być opróżnione do końca.

5. Odstaw smoczek uspokajacz do czasu poprawy laktacji.

6. Odstaw dopajanie, jeśli dziecko było dopajane, do czasu poprawy laktacji.

7. Poproś profesjonalistę o ocenę wędzidełka, jeśli jest skrócone, należy je podciąć.

8. Pomyśl o sobie, odpocznij, wyśpij się. Zmęczenie to silny czynnik, obok stresu, hamujący laktację. Należy zalecić matce pożywne posiłki, odpowiednią ilość wypijanych płynów.

9. Jeśli stymulacja laktacji polegająca na poprawie sposobu przystawienia dziecka do piersi i zwiększeniu częstości karmień nie przynosi efektu, dołącz odciąganie laktatorem, najlepiej elektrycznym. Najskuteczniejszy jest elektryczny laktator pracujący w trybie dwufazowym, w systemie symultanicznym. Praca z laktatorem jest bezwzględnie konieczna gdy dziecko ssie nieefektywnie lub wykazuje zaburzenia funkcji ssania. Pokarm odciąga się po karmieniu. Liczbę odciągnięć dostosowuje się do potrzeb dziecka i możliwości matki. Każda liczba odciągnięć laktatorem będzie lepsza od braku odciągnięć, jeśli sytuacja tego wymaga.

10. Aby dziecko ssało efektywnie, zapewnij odpowiednią podaż energii dziecku. Głodne dziecko może nie mieć siły by ssać. Dlatego jeśli stymulacja laktacji w ciągu 3-4 dni nie przynosi efektu, należy rozpocząć dokarmianie dziecka.

11. Wspomagająco zastosuj preparaty pobudzające laktację. Do naturalnych preparatów zwiększających laktację należą preparaty na bazie słodu jęczmiennego oraz wybrane zioła. Należy pamiętać, ze tego typu preparaty nie zastąpią prawidłowego przystawiania dziecka do piersi i prawidłowego postępowania w laktacji.

Przeczytaj też Wskaźniki skutecznego karmienia piersią

Jak pobudzić laktację

Żródło

Karmienie piersią w teorii i praktyce - red. M.Nehring-Gugulska, M.Żukoska-Rubik. A. Pietkiewicz

Potrzebujesz wizyty domowej, porady laktacyjnej lub teleporady - zapraszam do zapoznania się z moją ofertą i do kontaktu

Więcej interesujących porad i informacji o zdrowiu znajdziesz na stronie Spis treści bloga

Kontakt

Lekarz pediatra neonatolog

Wizyty domowe Lublin i okolice
Wizyty domowe w zależności od dyspozycji
godz: 9-18
tel: +48 505 129 655
e-mail: marzena.8921285@gmail.com

Teleporady ( cała Polska )
Poniedziałek - Niedziela
godz: 9-23
tel: +48 505 129 655

W razie braku odbioru telefonu proszę o sms z prośbą o wizytę domową lub teleporadę.

Specjalizacje