19 stycznia 2021

Otyłość u dzieci karmionych piersią – odległe konsekwencje

Czy dziecko karmione piersią można przekarmić

Powszechnie istnieje opinia, że dziecka karmionego piersią nie można przekarmiać. Gdy lekarze w czasie wizyt związanych ze szczepieniami zwracają uwagę na otyłość u dziecka karmionego piersią, ich uwagi z reguły nie znajdują zrozumienia u mam karmiących piersią, ze względu na głęboko zakorzenioną wiarę o niemożności przekarmienia dziecka karmionego naturalnie. Przeświadczenie o braku możliwości przekarmienia dziecka karmionego piersią przekazywane jest nie tylko miedzy rodzicami, ale również powszechnie przez osoby zawodowo, bo chyba jednak nie profesjonalnie, zajmujące się karmieniem piersią.

Kiedy mówimy o otyłości

Szeroka norma prawidłowej masy ciała u dzieci obejmuje 3-90 centyl. Dzieci, których masa ciała mieści się między 90 a 97 centylem mają nadwagę, a dzieci z masą ciała powyżej 97 centyla określa się jako otyłe. Definicja nadwagi i otyłości dotyczy wszystkich niemowląt, również tych karmionych piersią. A zatem niemowlęta karmione piersią bywają otyłe.

Czy otyłość niemowląt, również tych karmionych piersią, jest groźna

Często gdy zwracam uwagę rodzicom na otyłość u dziecka karmionego piersią, słyszę, że starsze dziecko było również pulchne ale jak zaczęło raczkować schudło i teraz jest szczupłe. I tak faktycznie jest. Ale czy otyłość u dziecka we wczesnym etapie życia nie pozostawia odległych skutków zdrowotnych. Niestety pozostawia w postaci zwiększonego ryzyka zespołu metabolicznego. Istnieje coś co nazywamy pamięcią metaboliczną. Nieodpowiednia (w przypadku przekarmiania nadmierna) ilość składników pokarmowych może trwale zmienić metabolizm i przebieg procesów fizjologicznych, zwiększając w przyszłości ryzyko chorób, takich jak otyłość, cukrzyca, choroby alergiczne i choroby układu krążenia.

Badania wykazały, że szybkie przyrosty masy ciała w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia zwiększają ryzyko tzw. zespołu metabolicznego w wieku 17 lat, na który składa się otyłość, zwłaszcza brzuszna, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej (1). W innej pracy opublikowanej w 2012 roku wykazano podobną zależność pomiędzy szybkimi przyrostami masy ciała w ciągu pierwszych 3 miesięcy życia dziecka a zespołem metabolicznym w wieku 16-17 lat. Ryzyko zespołu metabolicznego dotyczy dzieci niezależnie od sposobu żywienia, a więc dzieci karmionych mieszankami mlecznymi, dzieci karmionych w sposób mieszany, ale również dzieci karmionych wyłącznie piersią. I to ryzyko wystapienia otyłości, cukrzycy i miażdżycy u dzieci z szybkimi przyrostami masy ciała we wczesnym okresie życia, znacznie zwiększa się po 50 roku życia. A zatem DZIECKO KARMIONE PIERSIĄ MOŻNA PRZEKARMIĆ A KONSEKWENCJE TEGO MOŻE TO DZIECKO ODCZUWAC W ŻYCIU DOROSŁYM. Nie jest więc prawdziwa powszechnie przekazywana wśród rodziców opinia, jakoby dziecka karmionego piersią nie można było przekarmić. Przekarmić można każde dziecko, niezależnie od sposobu żywienia.

Jakie są przyczyny otyłości u niemowląt

Istnieje zależność pomiędzy dużym przyrostem masy ciała u matki w ciąży a masą ciała niemowlęcia. Jednak kluczowa w powstawaniu otyłości u niemowląt jest nieprawidłowa dieta, niedostosowana do potrzeb dziecka. W przypadku dzieci karmionych piersią szkodliwe jest przeświadczenie, niestety przekazywane również przez osoby zawodowo zajmujące się laktacją, o niemożności przekarmienia dziecka karmionego piersią. Co najważniejsze błędne jest interpretowanie przez karmiące mamy każdego płaczu jako objawu głodu. Dzieci płaczą z różnych powodów. Często mówią swoim rodzicom, że potrzebują bliskości, przytulenia się, że mają pełną pieluszkę, podwinięty kaftanik, który sprawia niewygodę. Bardzo często płaczą bo mają dolegliwości brzuszkowe z powodu przekarmienia. A że płaczą, to są przystawione do piersi. I powstaje błędne koło. Im więcej dziecko płacze z powodu bólu brzucha, tym częściej jest przystawione do piersi. A więc więcej płacze. To więcej jest przystawione do piersi. Mamy karmiące piersią powinny zwracać uwagę na objawy głodu. Również nie każda aktywność dziecka musi się kończyć przystawieniem dziecka do piersi. W miarę upływu czasu niemowlę ma coraz dłuższe okresy aktywności. Nie śpi, rozgląda się, poznaje otoczenie. I dajmy temu dziecku poznać to otoczenie. Nie przystawiajmy dziecka do piersi, zaraz gdy otworzy oczy. Pokarm ludzki jest bezcenny. Ale również na ten bezcenny pokarm istnieje określone zapotrzebowanie. Nadmierna podaż każdego pokarmu, również tego najcenniejszego, prowadzi do zaburzeń w odżywianiu, które mogą mieć odległe konsekwencje w dorosłym wieku. Dzieci należy karmić w sposób reagujący, wrażliwy czyli responsywny. Karmienie responsywne oznacza, że nie głodzimy dziecka, karmimy gdy jest głodne. Ale nie karmimy na siłę i nie karmimy gdy nie jest głodne. Płacz nie musi oznaczać głodu. Karmienie responsywne nie oznacza tulenia każdego płaczu głodem. Po raz perwszy pojęcie wrażliwego czyli responsywnego karmienia pojawiło się w najnowszym schemacie żywienia z 2021 roku. Dotychczas w schemacie żywienia istniało zalecenie, że to dziecko decyduje o ilości zjedzonego pokarmu a rodzice decydują kiedy dziecko je i co je. To prowadziło do sytuacji karmienia piersią wielokrotnie w ciągu dnia, za każdym razem gdy dziecko płacze. Tymczasem dziecko płacze z różnych powodów, nie tylko z powodu głodu a pierś powinna służyć w wyjątkowych sytuacjach do ukojenia płaczu. Normalnie powinna służyć do zaspokajania głodu i i nie powinna być podawana za każdym razem gdy dziecko płacze, ale tylko wtedy gdy dziecko pokazuje objawy głodu. Czyli karmienie powinno być wrażliwe. Wrażliwe na komunikację dziecka. Karmimy dziecko gdy jest głodne, a nie gdy płacze. Bo w takiej sytuacji często przekarmiamy dzieci, ponieważ płacz jest formą komunikacji niemowląt z rodzicami i w większości sytuacji wcale nie oznacza głodu. Więcej o responsywnym karmieniu przeczytasz tutaj Co to jest responsywne karmienie i dlaczego warto karmić responsywnie swoje dziecko.

Karmienie piersią pełni funkcję ochronną przed otyłością. Liczne badania pokazują, że karmienie piersią pełni funkje ochronną i dzieci karmione piersią rzadziej są otyłe, niż dzieci karmione sztucznie. Ale karmienie piersią by mogło pełnić funkcję ochronną, musi być dostosowane do zapotrzebwania dziecka, nie może być związane z jego przekarmianiem, ponieważ kluczowe znaczenie dla rozwoju zespołu metabolicznego w późniejszym okresie życia jest szybkość przyrostów masy ciała we wczesnym okresie życia. Ochronna rola karmienia piersią polega m.in. właśnie na tym, że dzieci karmione piersią mają mniejsze przyrosty masy ciała w porównaniu z dziećmi karmionymi sztucznie. Mniejsze z kolei przyrosty masy ciała u dzieci karmionych piersią wynikają m.in. z niższego stężenia białka w mleku ludzkim w porównaniu z mlekiem sztucznym. Ale by dziecko karmione piersią otrzymało mniej białka niż dziecko karmione sztucznie, to to dziecko karmione piersią nie może otrzymywać w nadmiarze mleka matki. Jeśli jest przekarmiane, to podaż białka z mleka ludzkiego może nawet przewyższać podaż białka u dziecka karmionego sztucznie ale zgodnie z jego zapotrzebowaiem.

A zatem, jeśli chcemy by dzieci były zdrowe w wieku dorosłym, nie cierpiały na szereg chorób cywilizacyjnych, nie przekarmiajmy ich. I ta złota zasada powinna dotyczyć również dzieci karmionych piersią.

Dla wszystkich wątpiących w fakt możliwości przekarmienia dziecka karmionego piersią i w zacytowane badania oraz wszystkich chcących przekazywać swoim pacjentkom rzetelną wiedzę opartą na wiedzy naukowej a nie wiedzy powszechnej przekazywanej z ust do ust bez żadnych umocowań w wiedzy naukowej, polecam również rozdział w książce "Karmienie piersią w teorii i praktyce" red. M. Nehring-Gugulska, M.Żukowska-Rubik i A.Pietkiewicz. Polecany rozdział nosi tytuł "Otyłość u niemowląt karmionych piersią" strona 470. Osobom zajmującym się laktacją nie muszę przedstawiać tych Pań, wszystkich pozostałych informuję, że są to Panie, które wspólnie z zespołem Centrum Nauki o Laktacji przeszkoliły wszystkich Ceryfikowanych Doradców Laktacyjnych w Polsce.

Przeczytaj też

Czy można przekarmić dziecko karmione wyłącznie piersią

Objawy głodu u noworodka i niemowlęcia

Źródło

Ekelund U et all.: Association of weight gain in infancy and early childhood with metabolic risk in young adults. J Clin Endocrinol Metab. 2007 Jan;92(1):98-103. Epub 2006 Oct 10.
Kim Khuc: Adolescent Metabolic Syndrome Risk Is Increased with Higher Infancy Weight Gain and Decreased with Longer Breast Feeding. Developmental Origins of Pediatric Obesity. Volume 2012

Potrzebujesz wizyty domowej, porady laktacyjnej lub teleporady - zapraszam do zapoznania się z moją ofertą i kontaktu.

Więcej interesujących porad i informacji o zdrowiu znajdziesz na stronie Spis treści bloga

Kontakt

Lekarz pediatra neonatolog

Wizyty domowe Lublin i okolice
Wizyty domowe w zależności od dyspozycji
godz: 9-18
tel: +48 505 129 655
e-mail: marzena.8921285@gmail.com

Teleporady ( cała Polska )
Poniedziałek - Niedziela
godz: 9-23
tel: +48 505 129 655

W razie braku odbioru telefonu proszę o sms z prośbą o wizytę domową lub teleporadę.

Specjalizacje