Mleko ludzkie w żywieniu wcześniaków

Dlaczego mleko ludzkie jest ważne w żywieniu wcześniaków

Każdego roku około 15 milionów dzieci na całym świecie rodzi się przedwcześnie. Wcześniactwo jest jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych dzieci, ponieważ jest główną przyczyną śmiertelności okołoporodowej i przyczynia się do niepełnosprawności dzieci. Szacuje się, że połowa niepełnosprawnych dzieci urodziła się przedwcześnie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje dziecko urodzone przedwcześnie jako dziecko, które urodziło się przed ukończonym 37 tygodniem ciąży.

Noworodki przedwcześnie urodzone są populacją niejednorodną o bardzo zróżnicowanych wymaganiach pokarmowych, będącą na różnym etapie rozwoju układu odpornościowego, z różnym ryzykiem wystąpienia zaburzeń rozwoju psychoruchowego i możliwych powikłań wcześniactwa takich, jak martwicze zapalenie jelit czy sepsa, których ryzyko rośnie wraz ze spadkiem dojrzałości i masy ciała w chwili urodzenia.

Mleko matki, która urodziła wcześniaka, różni się składem od mleka matki noworodka donoszonego. Mleko wcześniacze początkowo zawiera więcej białek, wolnych aminokwasów, sodu, ale w ciągu kilku tygodni ich stężenia ulegają obniżeniu. W mleku matek wcześniaków stwierdza się niższe stężenia wapnia, natomiast stężenie miedzi i cynku jest wyższe w pokarmie matek wcześniaków w porównaniu do pokarmu matek noworodków donoszonych. Zawartość pierwiastków śladowych w pokarmie matki wcześniaka nie różni się od stężeń tych pierwiastków w pokarmie matki noworodka donoszonego.

Niezmiernie istotny dla noworodka przedwcześnie urodzonego jest rodzaj pokarmu, jaki otrzymuje. Mleko ludzkie jest złotym standardem w żywieniu noworodków donoszonych. Jest również rekomendowane w żywieniu wcześniaków ze względu na unikatowy skład białek i aminokwasów, dostosowany do potrzeb wcześniaków; unikatowy skład tłuszczów, które są łatwo absorbowane w przewodzie pokarmowym; odpowiedni profil kwasów tłuszczowych, które wpływają na rozwój noworodków przedwcześnie urodzonych. Udowodniono, że u wcześniaków, karmionych mlekiem kobiecym, rzadziej stwierdza się posocznicę o późnym początku, martwicze zapalenie jelit, retinopatię. Dzieci te rzadziej są hospitalizowane w pierwszym roku życia, mają lepsze wskaźniki rozwoju psychoruchowego, mniejsze ryzyko rozwoju zespołu metabolicznego, nadciśnienia tętniczego i cukrzycy w wieku późniejszym, w porównaniu do dzieci karmionych komercyjnymi mieszankami mlecznymi. Mleko ludzkie korzystnie wpływa na niedojrzały układ pokarmowy wcześniaka. Wykazano, że czynniki wzrostu, hormony, peptydy, aminokwasy oraz glikoproteiny zawarte w pokarmie kobiecym przyspieszają dojrzewanie przewodu pokarmowego noworodków przedwcześnie urodzonych. U noworodków karmionych mlekiem kobiecym żołądek opróżnia się szybciej w porównaniu do noworodków karmionych komercyjnymi mieszankami mlecznymi, tym samym wcześniaki karmione pokarmem kobiecym wcześniej osiągają pełne żywienie drogą przewodu pokarmowego i przestają być karmione parenteralnie. Jedną z najbardziej przekonujących korzyści, wynikających z karmienia wcześniaków mlekiem ludzkim, jest obserwowany spadek ryzyka martwiczego zapalenia jelit. Mechanizm ochronny mleka kobiecego jest wielokierunkowy. Funkcje ochronne pełnią sekrecyjna immunoglobulina A (sIgA) mleka kobiecego, laktoferyna, lizozym, czynniki wzrostu, oligosacharydy. Wykazano, że właściwości ochronne mleka kobiecego zależne są od efektu dawki. I tak podaż mleka kobiecego o objętości >50 ml/kg masy ciała zmniejsza ryzyko wystąpienia późnej posocznicy i martwiczego zapalenia jelit istotnie bardziej w porównaniu z podażą <50 ml/kg m.c. Wykazano również, że każde zwiększenie objętości mleka kobiecego w żywieniu wcześniaka o 10 ml/kg m.c. wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka powtórnej hospitalizacji o 5%.

Karmienie mlekiem kobiecym pełni również funkcję ochronną przed poważnymi zakażeniami. Liczne funkcjonalne składniki mleka ludzkiego, takie jak laktoferyna, lizozym, sIgA, interferon chronią organizm wcześniaka i zmniejszają ryzyko zachorowania na późną posocznicę czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Wykazano również, że karmienie mlekiem ludzkim zmniejsza ryzyko zachorowania na alergię. Wieloośrodkowe badania, obejmujące 777 noworodków przedwcześnie urodzonych z masą ciała <1850g, wykazały, że wśród dzieci obciążonych rodzinnym wywiadem alergicznym i karmionych pokarmem ludzkim występuje statystycznie istotne zmniejszenie częstości objawów, typowych dla alergii, w porównaniu z dziećmi karmionymi komercyjnymi mieszankami mlecznymi. Kolejną ważną korzyścią, wynikającą z karmienia mlekiem matki, jest powstająca silna więź pomiędzy matką a noworodkiem przedwcześnie urodzonym. Dla matki, której dziecko jest krytycznie chore i w stosunku do którego matka nie może sprawować funkcji opiekuńczej, ponieważ tę funkcję przejmuje personel medyczny, odciąganie pokarmu i dostarczanie go do szpitala stanowi namacalny wkład w opiekę nad dzieckiem. Znaczenie tej psychologicznej korzyści dla matki jest niedoceniane, choć jest dobrze udokumentowane w literaturze naukowej. Karmienie piersią umożliwia również kolonizację przewodu pokarmowego florą bakteryjną matki. Korzystny wpływ takiej kolonizacji udowodniono w szczególności w przypadku noworodków donoszonych. U wcześniaków prawidłowa kolonizacja przewodu pokarmowego florą bakteryjną z otoczenia matki, zaburzana jest przez stosowaną powszechnie u wcześniaków antybiotykoterapię.

Wcześniaki to grupa wiekowa o szybkim wzroście i dużym zapotrzebowaniu na składniki odżywcze. Mimo istotnych zmian w składzie mleka wcześniaczego, w porównaniu z mlekiem produkowanym przez matki, które urodziły noworodki donoszone, dla szybko rosnącego wcześniaka mleko ludzkie może być niedoborowe. W szczególności mleko ludzkie może mieć za mało białka, wapnia, fosforu i witaminy D3 w stosunku do potrzeb noworodka urodzonego przedwcześnie. Dlatego mleko ludzkie przeznaczone dla wcześniaków wymaga wzbogacania składu w niedoborowe składniki. Do tego służą tzw. wzmacniacze pokarmu kobiecego oparte w większości na mleku krowim. W USA dostępne są już wzmacniacze mleka kobiecego wyprodukowane z mleka kobiecego. W Polsce te ostatnie nie są jeszcze zarejestrowane i dostępne. Wzmacniacze pokarmu kobiecego można dodawać do każdej porcji mleka ludzkiego podawanego wcześniakowi. Wzmacnianie wzmacniaczami mleka ludzkiego poprawia przyrosty masy ciała, długości, obwodu głowy i mineralizację układu kostnego.

Alternatywą dla pokarmu własnej matki, w przypadku jego braku, jest pokarm kobiecy dawczyń z banku mleka kobiecego. Mimo że jest to w przeważającej większości pokarm matek, które urodziły noworodki donoszone i pochodzi z późniejszych okresów laktacji, jak również pewne korzystne składniki mleka ludzkiego zostały utracone w procesie pasteryzacji, to jednak wykazano szereg korzyści wynikających z karmienia pokarmem dawczyń w porównaniu z karmieniem komercyjnymi mieszankami mlecznymi.

Przeczytaj też

Dlaczego karmienie piersią jest korzystne dla matki i dziecka

Banki mleka kobiecego - korzyści i ryzyko związane z istnieniem banków

Wskaźniki skutecznego karmienia piersią

Masz wątpliwości co do stanu swojego dziecka - udzielam teleporad dla pacjentów z całej Polski - więcej informacji na temat udzielanych przeze mnie teleporad znajdziesz tutaj.

Dziękuję, że przeczytałaś/eś mój artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z wiedzą o zdrowiu, zapraszam do mojego bloga ponownie.

Piśmiennictwo

Mark A. Underwood: Human milk for the premature infant. Pediatr Clin North Am. 2013 Feb; 60(1): 189–207.

Marta Moreira-Monteagudo, Raquel Leirós-Rodríguez , Pilar Marqués-Sánchez: Effects of Formula Milk Feeding in Premature Infants: A Systematic Review.

Children (Basel). 2022 Jan 24;9(2):150

Potrzebujesz wizyty domowej, porady laktacyjnej lub teleporady - zapraszam do zapoznania się z moją ofertą i kontaktu.

Więcej interesujących porad i informacji o zdrowiu znajdziesz na stronie Spis treści bloga

Kontakt

Lekarz pediatra neonatolog

Wizyty domowe Lublin i okolice
Wizyty domowe w zależności od dyspozycji
godz: 9-18
tel: +48 505 129 655
e-mail: marzena.8921285@gmail.com

Teleporady ( cała Polska )
Poniedziałek - Niedziela
godz: 9-23
tel: +48 505 129 655

W razie braku odbioru telefonu proszę o sms z prośbą o wizytę domową lub teleporadę.

Specjalizacje